Gewrichtspijn overgang: hoe weer soepel?

Sta je ’s ochtends op met stijve handen, pijnlijke knieën of een lijf dat niet mee wil?
Gewrichtspijn overgang, dat kan het zomaar zijn, ook al in je perimenopauze. Voor veel vrouwen komt gewrichtspijn als een verrassing: niemand had het erover. Maar je bent niet gek: je bent in overgang.
In onze praktijk van Vrouwengeneeskunde horen we dit geregeld. Vrouwen die altijd soepel bewogen, krijgen ineens last van stijve gewrichten, tintelingen of pijn bij eenvoudige bewegingen. Soms blijft het beperkt tot de handen of knieën, soms voelt het alsof je hele lichaam ‘stroef’ wordt.

In dit artikel lees je:
• waarom gewrichtspijn tijdens de overgang zo vaak voorkomt,
• hoe oestrogeen, bindweefsel en energie (Qi) daarin samenhangen,
• en wat je kunt doen om weer soepeler en energieker door deze fase te bewegen.

Oorzaken overgang pijn in gewrichten

Dalen oestrogeen

Het dalen van oestrogeen tijdens de overgang kan een grotere impact hebben, dan je misschien denkt. Dit hormoon speelt namelijk niet alleen een rol in je menstruatiecyclus, maar ook in de soepelheid van je bindweefsel, de smering van je gewrichten én je algehele energieniveau.

Oestrogeen heeft een beschermende werking op je kraakbeen in de gewrichten. Dit kraakbeen werkt als een schokdemper tussen de botten en zorgt ervoor dat gewrichten soepel bewegen. Oestrogeen stimuleert de aanmaak van collageen, een eiwit dat essentieel is voor de elasticiteit en stevigheid van kraakbeen en bindweefsel.

Wanneer de oestrogeenspiegel daalt tijdens de overgang, gebeurt het volgende:

• Verminderd collageen: De productie van collageen neemt af, waardoor het kraakbeen kwetsbaarder wordt.
• Verminderde smering: Oestrogeen speelt een rol bij de aanmaak van gewrichtsvloeistof. Minder oestrogeen kan leiden tot een verminderde smering van de gewrichten, wat resulteert in stijfheid.
• Ontstekingsgevoeligheid: Oestrogeen heeft een ontstekingsremmende werking. Een lager niveau kan leiden tot meer ontstekingen in de gewrichten, wat pijn en zwelling kan veroorzaken.
• Bindweefselverzwakking: Het verlies van collageen treft ook de peesaanhechtingen en ligamenten, waardoor gewrichten minder stabiel kunnen aanvoelen.

Door hormonale veranderingen neemt de elasticiteit van pezen en banden af, vermindert de kwaliteit van je kraakbeen en worden je gewrichten gevoeliger voor ontsteking of slijtage. Dat verklaart waarom je ineens pijn kunt krijgen op plekken die eerder nooit gevoelig waren.

Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) en gewrichtspijn

Bij hypothyreoïdie maakt de schildklier te weinig schildklierhormonen (T3 en T4) aan, wat invloed heeft op het hele lichaam.

Gewrichtsklachten bij hypothyreoïdie:

• Stijfheid en pijn: Vooral ’s ochtends of na een periode van rust. Vaak in de handen, polsen, knieën en enkels.
• Carpaal tunnel syndroom: Door vochtophoping kunnen zenuwen in de pols bekneld raken, wat tintelingen en pijn in de handen veroorzaakt.
• Spierstijfheid: Door tragere stofwisseling zijn spieren stijver en kunnen ze pijn doen na inspanning.
• Verhoogde kans op ontstekingen: Verminderde doorbloeding en traag herstel bevorderen ontstekingen in de gewrichten.

Waarom gebeurt dit?
Verstoorde eiwitsynthese: Een tekort aan schildklierhormonen verstoort je aanmaak van collageen en elastine, wat gewrichten minder soepel maakt.

Vocht vasthouden: Hypothyreoïdie veroorzaakt vaak vochtophoping, wat druk op gewrichten en pezen uitoefent.

Hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier) en gewrichtspijn

Bij hyperthyreoïdie maakt de schildklier juist te veel hormonen aan, wat leidt tot een versnelde stofwisseling.

Gewrichtsklachten bij hyperthyreoïdie:

Spierzwakte: Vaak in de bovenarmen en dijen, wat indirect druk op de gewrichten geeft.

Osteoporose: Door versnelde botafbraak kunnen botten brozer worden, met als gevolg gewrichtspijn door instabiliteit.

Tremoren: Spiertrekkingen kunnen leiden tot overbelasting van gewrichten.

Gewrichtsontstekingen: In zeldzame gevallen, vooral bij de ziekte van Graves, kunnen auto-immuunreacties ook de gewrichten aanvallen.

Auto-immuun schildklieraandoeningen en gewrichtsklachten

Hashimoto’s thyreoïditis: Een auto-immuunziekte waarbij de schildklier aangevallen wordt, vaak samen met andere auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis.

Ziekte van Graves: Kan soms leiden tot schildklier-geassocieerde orbitopathie en gewrichtsklachten door auto-immuunreacties.

Oorzaak gewrichtsklachten Chinese geneeskunde:

• Leegte van Nier Jing (de diepe vitale energie die afneemt naarmate je ouder wordt),
• Leverbloedleegte (waardoor pezen en gewrichten minder goed gevoed worden),
• én vaak ook een aanwezigheid van Wind, Koude en/of Damp die zich nestelt in de gewrichten.

Dat klinkt abstract, maar vrouwen voelen het vaak heel concreet:
➤“Dat er iets vastzit.”
➤ “Alsof m’n gewrichten niet meer willen meewerken.”
➤ “Dat ik ’s ochtends in een stijf pak zit.”
➤ “Alsof ik door water loop”.

Pijn in gewrichten en moe

Wat veel vrouwen opvalt: gewrichtspijn komt zelden alleen. Het gaat vaak gepaard met vermoeidheid, moeite met concentratie, brainfog en een gevoel van “leeggezogen zijn”. En dat is niet gek.
Als je lichaam energie tekortkomt, in de Chinese Geneeskunde noemen we dat een leegte van Qi, Bloed of Jing, dan krijg je een vertraagde circulatie. Dat merk je aan:

• zwaardere benen,
• gevoel van ‘slecht doorstromen’,
• en meer pijn als je moe of koud bent.

Vermoeidheid maakt ook dat je minder beweegt, wat de stijfheid verergert. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht van pijn → moeheid → minder beweging → meer pijn.

Wat helpt bij pijn in gewrichten en vermoeid?

• Zachte vormen van beweging (wandelen, tai chi, zwemmen)
• Warm blijven: geen koude op de gewrichten, vooral niet ’s nachts
• Kruiden en voeding die het lichaam ‘tonifiëren’ en verwarmen.
Warm ontbijten met een kippenbouillon met daarin kruiden als Chinese Engelwortel of een havermoutpap met gember, kaneel, rozijnen of dadels, Hato Mugi en meegekookte peer.

Bij Vrouwengeneeskunde schrijven we formules voor om je te verwarmen of je vertering te versterken en Damp te klaren, naast acupunctuur, massage en moxa. Het is de bedoeling dat je binnen een paar maanden blijvend resultaat ziet. Dan ben je er misschien nog niet helemaal, maar je ziet wel vooruitgang.

Gewrichtspijn knieën overgang

De knieën zijn een klassiek zwakke plek in de overgang. In de Chinese geneeskunde heten de knieën het ‘Paleis van de Nieren’. Geen wonder dus dat vrouwen met een Jing-leegte daar vaak als eerste pijn voelen.
Wat je kunt merken:

• stijfheid bij opstaan uit bed of van de bank
• gevoel van ‘zwakte’ in de knieën, alsof ze je niet goed dragen
• soms ook kou in de benen of vermoeidheid bij traplopen

De knieën dragen je letterlijk én energetisch. Tijdens de overgang, waarin veel in je leven verandert, is het niet vreemd dat ze gevoelig worden.

Wat helpt bij pijn knieen?

• Moxa op het punt St36 (Zusanli) of direct op de knie voor betere doorbloeding
• Acupunctuur en kruiden om Nier Jing te voeden (bijv. Du Huo Ji Sheng Tang)
• Warme, voedende voeding zoals stoofpotten, zwarte sesam, noten, bottenbouillon
• Zachte spierversterking via yoga, tai chi, zwemmen of krachttraining onder begeleiding, maar zonder overbelasting

Pijn in knokkels hand overgang

Je handen zijn je dagelijkse gereedschap, en als je knokkels pijnlijk, stijf of gezwollen raken, merk je dat bij alles: schrijven, tillen, kneden, koken. In de overgang komt dit vaker voor dan je denkt.

Wat gebeurt er in je knokkels? Door de afname van oestrogeen vermindert de kwaliteit van kraakbeen en gewrichtssmeer. Tegelijkertijd kunnen de pezen stijver worden en raken kleine gewrichten sneller overbelast. Vooral ’s ochtends of na rustmomenten kun je dit merken als “startstijfheid”.

In de Chinese geneeskunde wordt pijn in knokkels gezien als:

• Bloedleegte van de Lever → minder voeding van de pezen
• Wind-Koude-Damp obstructie in de kleine gewrichten
• Eventueel Bloedstagnatie als er scherpe, gelokaliseerde pijn is

Tips bij pijnlijke knokkels:

• Houd de handen warm, vooral ’s nachts en bij kouder weer
• Gebruik een rauwe gemberpakking op je knokkels wekelijks. Het wordt heel heet, maar klaart de Damp en vermindert ontstekingen. Ook Frankincense-olie op je vingers kan helpen bij eventuele pijn.
• Gebruik kruiden die Wind-Koude verdrijven en Bloed bewegen, zoals kaneel of Chinese engelwortel (een soepkruid wat je bij de toko kunt krijgen, heet Dang Gui)

Pijn in duimgewricht overgang

Het duimgewricht is klein, maar o zo belangrijk. Veel vrouwen in de overgang krijgen daar last van, vooral bij het opendraaien van potten of vasthouden van zwaardere voorwerpen.
Waarom juist daar?
Je duim gebruik je constant, iedere keer dat je iets vast grijpt. Het gewricht aan de basis van de duim is gevoelig voor slijtage. Door hormonale veranderingen verliest het bindweefsel steun, waardoor er sneller irritatie en ontsteking optreedt.

Volgens de Chinese geneeskunde:
• Leegte van Qi en Bloed → minder stevigheid in de pezen
• Wind-Koude obstructie → vooral als de pijn verergert bij kou of vocht

Wat kun je doen aan pijn in je duimgewricht?

• Rust inbouwen: vermijd langdurige herhaling van dezelfde beweging
• Warme handbaden met epsomzout of gember. Of een gemberpakking
• Acupunctuur en kruiden tegen obstructie van pezen en gewrichten

Pijn stuitje overgang

Stuitpijn is een van de meer verborgen maar zeer lastige klachten tijdens de overgang. Vaak ontstaat het sluipend, niet door een val, maar ‘zomaar’. Vooral bij lang zitten, fietsen of liggen op een harde ondergrond kan de pijn opspelen.

Wat speelt hier mee?
• Hormonale verandering beïnvloedt de stand van het bekken
• Bindweefsel wordt losser, de spieren rond het sacrum kunnen verkrampen

In de Chinese geneeskunde zien we dit als Koude en Damp in het kleine bekken, vaak op een basis van Nier Yang-leegte.
Behandeling vanuit Vrouwengeneeskunde:
• Lokale moxa op het heiligbeen om koude te verdrijven
• Castoroliepakking op het bekkengebied
• Verwarmende kruiden zoals kaneel, dadels en gember in je voeding
• Verder kan je bekkenbodem-ontspanning en zachte mobilisatie via een massage of yin yoga. We kennen ook een goede fysiotherapeute in Utrecht, waarbij je terecht kan, naast acupunctuur, kruiden en moxa

Pijn in schouders en nek overgang

Pijn in schouders en nek lijkt misschien eerder “stress”, maar hormonale schommelingen versterken deze spanning vaak. Ook komt er meer stagnatie van Qi in dit gebied door slaapgebrek, zorgen of plotselinge stemmingswisselingen.

Hoe voelt het?
• Moeite met ontspannen
• Stijve nek bij opstaan
• Pijn bij tillen of reiken

Diagnose vanuit Chinese diagnose:
• Lever Qi-stagnatie (emotionele spanning, frustratie)
• Bloedstase of Damp in de spieren bij scherpe of doffe pijn
• Soms Wind-Koude bij verergering in de kou of wind

Wat helpt?
• Acupressuur op de hartmeridiaan
• Dagelijks stretchen of zachte beweging (chi kung, wandelen)
• Een warme pittenzak in je nek voor het slapengaan
• We zetten kruidenformules in met kruiden zoals bijvoorbeeld gegen om naar het nekgebied te gaan. Binnen 3 maanden willen we een verbetering bij je zien.

Gewrichtsklachten overgang behandeling

Wat kun je doen als gewrichtsklachten je leven gaan beïnvloeden?
Beweging blijft essentieel. Maar wel op een manier die past bij je energie. Kies voor beweging die de circulatie bevordert zónder overbelasting, zoals:
• wandelen
• yoga
• zwemmen in warm water
• tai chi of qi gong
• krachttraining het liefst onder begeleiding, zodat je niet overbelast.

Chinese Vrouwengeneeskunde behandelopties:
• Acupunctuur: vermindert pijn, ontspant spieren, versterkt Qi
• Shiatsu massage: bij Vrouwengeneeskunde kan je een massage boeken, waardoor je lichaam in diepe ontspanning komt, waardoor het weer vrij gaat stromen en je Yin (oestrogeen) voedt.
• Kruidenformules werken dagelijks door van binnenuit.
• Moxa-therapie voor koude, leegte en dieper liggende stijfheid
• Dieetadvies: warm, voedend, anti-inflammatoir en afgestemd op jouw constitutie

Acupunctuur en Shiatsu: natuurlijke ondersteuning

Acupunctuur en Shatsu zijn effectief bij het verminderen van gewrichtspijn door:
• het bevorderen van de bloedcirculatie
• het verminderen van ontstekingen
• het stimuleren van het vrijkomen van endorfines, die natuurlijke pijnstillers zijn.
Deze aanpak biedt een natuurlijke manier om de symptomen van gewrichtspijn tijdens de overgang te verlichten.

Gewrichtspijn overgang: wat vertelt je lichaam?

De overgang is niet alleen een fysieke, maar ook een innerlijke verschuiving. Gewrichtsklachten kunnen een uitnodiging zijn om:
• meer rust te nemen
• beter voor je energiehuishouding te zorgen
• oude spanning los te laten
In de Chinese geneeskunde wordt pijn vaak gezien als een stagnatie: iets wat niet meer goed stroomt. Dat kan fysiek zijn, maar ook emotioneel. Deze fase vraagt om een andere manier van bewegen, leven en voelen.
Je lichaam roept niet om symptoombestrijding. Het vraagt om aandacht. En vaak ook om warmte, rust en stevigheid.

Wanneer naar de arts?

Soms zijn gewrichtsklachten in de overgang mild en tijdelijk. Maar als je klachten aanhouden of verergeren, is het verstandig om ook naar de huisarts te gaan.
Let op bij:
• langdurige of heftige ontstekingsverschijnselen
• duidelijke zwelling of roodheid
• nachtelijke pijn die je wakker houdt
• het gevoel dat je gewricht “vastzit” of blokkeert
Bij een vroege overgang, of als je alles al op natuurlijke wijze hebt geprobeerd, kan het soms handig zijn om je hormonen te suppleren met bio-identieke hormonen. Wij zijn er geen standaard voorstander van, omdat we ook geregeld vrouwen zien met problemen door bio-identiek hormoongebruik. Als er weinig lifestyle veranderingen ondernomen zijn, en je niet in je premature menopauze zit, of geen eierstokken meer hebt, raden we aan om hiermee te starten.

Daarnaast kan er ook sprake zijn van artrose, reuma of een andere onderliggende aandoening.
De kracht zit ‘m in de samenwerking: regulier onderzoek én holistische Chinees geneeskundige ondersteuning kunnen elkaar prachtig aanvullen.

Voeding en lifestyle als medicijn

• Bottenbouillon: maak een dikke bottenbouillon, waarin je kruiden als brandnetel, lavas of Chinese engelwortel meekookt en eet dagelijks een kopje waarin je wat verse groenten meekookt. In bottenbouillon zit natuurlijk collageen en glucosamine en allerlei mineralen, vitaminen, aminozuren en eiwitten. Het is echt beter dan een pilletje
• Meer fyto-oestrogenen. Dagelijks een eetlepel gemalen (zelf malen) lijnzaad, een paar happen Natto en een pluk alfalfa (of andere kiemen), een paar keer per week humus: en je zorgt op een gezonde manier ervoor dat je fyto-oestrogenen tot je neemt
• Vermijd voedingsmiddelen: zoals bewerkte vleeswaren, witmeelproducten, tarwe (liever speltzuurdesem met mate) en toegevoegde suikers, kaas, melk. Deze kunnen ontstekingen in het lichaam bevorderen.
• Bij een gezwollen tong of iets nattige tong of een dikker beslag op de tong (en dus Damp): eet dagelijks een handje Hato Mugi. En zorg altijd voor een warm ontbijt. Stop met kaas, melk en verkeerde vetten.
• Kies voor groene bladgroenten, bessen, kurkuma, gember en omega-3 vetzuren uit vette vis. Deze helpen ontstekingen te verminderen en ondersteunen je gewrichten.
• Hydratatie: Drink voldoende lauw of warm water om uitdroging te voorkomen, wat kan bijdragen aan stijfheid en pijn in de gewrichten.
• Groene thee: Uit onderzoek uit 2016 blijkt dat groene thee een bijzondere stof bevat, EGCG genoemd (epigallocatechine-3-gallaat). Deze stof werkt ontstekingsremmend en als krachtige antioxidant, en kan mogelijk helpen om het proces van botafbraak te vertragen.
• Activated charcoal of Luvos heilaarde voor het slapen gaan. Deze zorgen ervoor dat toxische stoffen gebonden worden

Beweging en lichaamsbewustzijn

Regelmatige, milde lichaamsbeweging is cruciaal:
• Low-impact oefeningen: zoals wandelen, zwemmen, yoga en tai chi verbeteren de mobiliteit zonder de gewrichten te overbelasten.
Stress kan gewrichtspijn verergeren
• Ontspanningstechnieken: zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en mindfulness kunnen helpen bij het verminderen van stressniveaus.
• Emotionele verwerking: de overgang is een periode van verandering; het is belangrijk om emotionele ballast los te laten en ruimte te maken voor nieuwe energie.
• Slaap en herstel
Een goede nachtrust ondersteunt het herstel van het lichaam:
• Slaaproutine: houd een consistent slaapschema aan en creëer een rustgevende slaapomgeving.
• Vermijd stimulerende middelen: zoals cafeïne en alcohol voor het slapengaan, aangezien deze de slaapkwaliteit kunnen beïnvloeden.
• Stop met op je telefoon, computer of tv na 9 uur in de avond zo vaak als mogelijk. En gebruik vanaf 7 uur in de avond een roodlichtfilter app op je telefoon.

Applicaties op het gewricht voor thuis

Rauwe gember raspen en op de aangedane delen leggen, afdekken met doek en verband evt. Het wordt eerst heel heet, maar vermindert ook pijn en ontstekingen
Zijn je gewrichten rood en branderig: dan helpt juist pure Aloe Vera gel
Frankincense zalf (etherische olie in een sheabutter bijv.) kan ook verbetering geven.
Best is de applicaties afwisselen.
Methyleenblauw kan je ook op je gewrichten doen tegen de pijn. Je huid wordt wel helemaal blauw, want methyleenblauw is een verfstof, dus dat moet je niet erg vinden.

We kunnen ook een Chinese kruidenzalf of spray als applicatie voorschrijven, maar dan kijken we eerst naar je onderliggend patroon.

Tot slot: Je bent niet gek. Je bent in overgang.

En hoewel deze fase voor veel vrouwen gepaard gaat met ongemakken, is het óók een kans om dichter bij jezelf te komen. Je lijf nodigt je uit om beter voor jezelf te zorgen, te luisteren, te vertragen.
Bij Vrouwengeneeskunde helpen we je daar graag bij — met acupunctuur, kruiden, aandacht en zachte zorg afgestemd op jouw unieke proces.
Maak gerust een afspraak voor een intake. Hier zie je wie in ons team gespecialiseerd is in overgang en gewrichtspijnen.
Meestal kom je de eerste 2 maanden wekelijks, daarna 2-wekelijks en we bouwen zo snel mogelijk af naar 1x per maand of langer. Voor ons is het de kunst om met zo min mogelijk behandelingen, zoveel mogelijk resultaat te boeken.

Bronnen

Alfhaily, F., & Ewies, A.A.A. (2007). Acupuncture in managing menopausal symptoms: hope or mirage?. *Climacteric, 10*(5), 371-380.

Hempen M, Hummelsberger J. The state of evidence in acupuncture: A review of metaanalyses and systematic reviews of acupuncture evidence (update 2017–2022). Complementary Therapies in Medicine. 2025 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S096522992500024X?via%3Dihub#sec0055

Zhao, F.Y., Fu, Q.Q., Kennedy, G.A., Conduit, R., Zhang, W.J., Zheng, Z. (2021). Acupuncture as an independent or adjuvant management to standard care for perimenopausal depression: a systematic review and meta-analysis. *Front Psychiatry, 12*, Article 666988.

Chiu, H.Y., Pan, C.H., Shyu, Y.K., Han, B.C., Tsai, P.S. (2015). Effects of acupuncture on menopause-related symptoms and quality of life in women in natural menopause: a meta-analysis of randomized controlled trials. *Menopause, 22*(2), 234-244.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5088134/